Het thema ‘Kansen en bedreigingen van de informatie- en data-gestuurde maatschappij’ is één van de vier thema’s van de Strategische Agenda Veiligheidsberaad. Binnen dit thema werkt het Veiligheidsberaad aan een bestuurlijk programma voor het onderwerp Digitale ontwrichting.
Waarom aandacht voor digitale ontwrichting?
De beschikbaarheid van informatie biedt kansen, maar maakt onze samenleving tegelijkertijd ook kwetsbaar. Uitval van onze digitale systemen, door een ongeluk of door een doelbewuste aanval, kunnen een verstorende of zelfs ontwrichtende uitwerking hebben in de maatschappij, ook in de fysieke omgeving. Daarnaast kan een digitale verstoring ook het optreden van hulpdiensten belemmeren. Het Veiligheidsberaad is overtuigd van de noodzaak om digitale ontwrichting te voorkomen. En als dit zich toch voordoet, om de gevolgen daarvan zo goed mogelijk te bestrijden. Daarom werkt het Veiligheidsberaad samen met onder meer de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Regioburgemeesters aan een bestuurlijk programma ‘Digitale ontwrichting’.
Hoe voorbereiden op digitale ontwrichting?
Het Veiligheidsberaad stelt zich de vraag in hoeverre de veiligheidsregio’s zijn voorbereid op deze risico’s. Welke rol, verantwoordelijkheden en bevoegdheden hebben veiligheidsregio’s in de gevolgbestrijding van digitale verstoringen en hoe kunnen regio’s zich hier het beste op voorbereiden? Het Veiligheidsberaad wil toewerken naar een adequate positie van de besturen van de veiligheidsregio’s bij digitale ontwrichting en een betere samenwerking met andere overheden en netwerkpartners. Het Veiligheidsberaad stimuleert de veiligheidsregio’s dit onderwerp binnen bestuurlijke overleggen en regionale gremia aandacht te geven.
Gezamenlijk beeld
Het Veiligheidsberaad wil tot een gezamenlijk beeld komen van digitale veiligheid en onderzoeken welke rol de veiligheidsregio’s daarbij willen spelen. Er is bestuurlijk nog onvoldoende aandacht voor de digitale weerbaarheid van bedrijven. Falende software of een hack kunnen dezelfde gevolgen hebben als een technisch defect. Een digitale risicokaart kan daarbij helpen.
Vitale processen
Bepaalde processen zijn zo essentieel zijn voor de Nederlandse samenleving dat uitval of verstoring tot ernstige maatschappelijke ontwrichting leidt en een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. Deze processen vormen de Nederlandse vitale infrastructuur. Het Veiligheidsberaad wil onderzoeken of de veiligheidsregio’s en ook de crisissystemen die de regio’s gebruiken, kunnen worden toegevoegd aan deze vitale infrastructuur.
Bestuurlijk routeboek Digitale ontwrichting
Digitale ontwrichting raakt aan de verantwoordelijkheid van diverse overheden. Bestuurlijke vraagstukken liggen op het terrein van voorkomen, beperken en bestrijden van digitale ontwrichting, waaronder ook de informatieveiligheid van de eigen organisatie. Daarbij speelt ook het vraagstuk van verantwoordelijkheden en bevoegdheden en de mogelijkheid van samenwerking door de verschillende (overheids)partners. Doel van dit routeboek is om hierin te komen tot een betere informatiepositie en tot een handelingsperspectief voor de besturen van de veiligheidsregio’s. Het routeboek onderscheid de volgende bestuurlijke opgaven:
Algemeen:
> Stimuleren van samenwerking tussen partners onder voorzitterschap van het Rijk
Cyberwaakzaamheid:
> Verkennen van bestuurlijke bevoegdheden bij digitale risico’s (met fysieke gevolgen)
> Bestuurlijke awareness creëren voor de relatie tussen veiligheid in de digitale en fysieke omgeving
Cybergevolgbestrijding:
> Verkennen van bevoegdheden en verantwoordelijkheden van burgemeester (juridische positie)
> Doorleven van bestuurlijke dilemma’s (relatie met het thema ‘ongekende crises’ van de strategische agenda Veiligheidsberaad)
> Komen tot een collectief standpunt op de rol van veiligheidsregio’s
Cyberveiligheid en weerbaarheid:
> Afstemmen met het Rijk over vitaal verklaren van veiligheidsregio’s als organisatie en van landelijke crisissystemen veiligheidsregio’s.
De portefeuillehouder Informatievoorziening is namens het Veiligheidsberaad opdrachtgever voor de uitvoering van het bestuurlijk routeboek digitale ontwrichting
Het is op de eerste plaats van belang dat er bestuurlijke bewustwording ontstaat over het toenemende risico en de ontwrichtende effecten van digitale verstoringen. Van daaruit kunnen we samen met partners onze eigen organisaties en de samenleving digitaal weerbaarder maken.
Bestuurlijk portefeuillehouder
Franc Weerwind
voorzitter veiligheidsregio Flevoland
