In de Eerste Kamer vond dinsdagavond een deskundigenbijeenkomst plaats in het kader van het Wetsvoorstel gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen. Dit wetsvoorstel beoogt een verandering te brengen in de asielopvangsituatie.
In de huidige situatie is het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) afhankelijk van de vrijwillige medewerking van gemeenten om opvang voor asielzoekers mogelijk te maken. Het voorstel geeft gemeenten een wettelijke taak om asielopvangvoorzieningen te bieden. Met dit wetsvoorstel beoogt het kabinet een stabiel en robuust stelsel te creëren door een evenwichtigere verdeling van asielzoekers over alle gemeenten te regelen.
‘De kracht van de veiligheidsregio’s is om in tijden van crisis snel hulp te bieden aan mensen in nood. Om die reden konden veiligheidsregio’s kort na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne snel opvangplekken organiseren. Toen de druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel toenam deed het kabinet een beroep op het Veiligheidsberaad om ook opvangplekken voor asielzoekers te realiseren. Dat verzoek was ongebruikelijk, want het betrof de reguliere asielopvang. Dat behoort uiteraard niet tot kerntaken van veiligheidsregio’s, namelijk brandweerzorg en risico- en crisisbeheersing. Maar uit humaan oogpunt besloten de veiligheidsregio’s toch om het Rijk te helpen.’
Prestatie van formaat
Sindsdien is er hard gewerkt door medewerkers van veiligheidsregio’s en gemeenten om opvangplekken te bieden. Zij hebben hun reguliere werk opzij gelegd om kwetsbare mensen een onderkomen te bieden. Kolff: ‘Een ongelooflijke prestatie waar het Veiligheidsberaad enorm trots op is. Ik wil dan ook mijn dank uitspreken aan al die medewerkers die zich hiervoor in hebben gezet.’
Inmiddels heeft het Veiligheidsberaad haar coördinerende rol in de asielopvang overgedragen aan de Landelijke Regietafel en Provinciale Regietafels. Desondanks zijn vele veiligheidsregio’s nog steeds betrokken bij het organiseren van crisisnoodopvang, want het tekort aan opvangplekken is nog niet opgelost. ‘Deze situatie duurt nu al anderhalf jaar. Crisisnoodopvang is per definitie tijdelijk. Het is absoluut onwenselijk om asielzoekers lange tijd op te vangen in dergelijke opvangvoorzieningen. Veiligheidsregio’s doen hun best om zo goed mogelijke opvang te bieden, maar de enige oplossing is om de reguliere asielopvang op orde te brengen. Die verantwoordelijkheid ligt bij de Rijksoverheid, en hier kan niet langer mee gewacht worden’, aldus Kolff.
Structurele oplossing
Het Veiligheidsberaad heeft voortdurend aangegeven dat zij bereid is hulp te bieden, mits het Rijk op korte termijn met een structurele oplossing komt voor het tekort aan opvangplekken. Zo stuurde het Veiligheidsberaad al op 30 maart 2022 een brief aan kabinet en aan Eerste en Tweede Kamer waarin werd aangedrongen op een dwingend juridisch instrumentarium om voldoende opvangplekken te realiseren. Kolff: ‘Wij zien als Veiligheidsberaad namelijk dat er nu onvoldoende doorzettingsmacht is om opvangplekken te realiseren. Voorliggende wet voorziet daarin, en is daarom cruciaal onderdeel van een structurele oplossing voor de vastgelopen asielketen.’
In deze wet zit formeel geen rol voor de veiligheidsregio’s. Het Veiligheidsberaad is daarom terughoudend geweest in het reageren op de inhoud van de wet. Voor het Veiligheidsberaad staat voorop dat er met deze wet een effectief instrument komt. Nederland moet zo snel mogelijk uit de opvangcrisis komen en blijven. ‘Het is aan u als wetgever om dit te realiseren.’
