Een landelijk kennisplatform, versterking van bovenregionale expertisenetwerken, een gezamenlijke strategie voor risico- en crisiscommunicatie en een grotere regierol voor het ministerie van Veiligheid en Justitie: dat zijn in een notendop de belangrijkste aanbevelingen om de voorbereiding op bovenregionale crisissituaties te verbeteren. De aanbevelingen staan in het in januari verschenen rapport ‘Verbinding tussen werelden’, de weerslag van een onderzoek dat het lectoraat Crisisbeheersing van het IFV uitvoerde in opdracht van de Raad Directeuren Veiligheidsregio (RDVR).
Aanleiding voor het onderzoek was de constatering dat er een kloof is tussen risicobeheersingsbeleid op nationaal en regionaal niveau. Er is weinig samenhang tussen het Nationaal Veiligheidsprofiel enerzijds en de Regionale Risicoprofielen van de veiligheidsregio’s aan de andere kant, zo was te lezen in het eerdere onderzoek van het Lectoraat Crisisbeheersing over dit onderwerp (2017). Op basis van een verdieping in zeven ‘bovenregionale’ crisistypen constateren de onderzoekers nu dat de ‘functionele werelden’, waarin veelal kennisinstituten van de rijksoverheid participeren, en de wereld van de crisisbeheersing (algemene keten) onvoldoende verbonden zijn. Daardoor hapert de vertaling van bovenregionale risico’s naar concrete impactanalyses en risicobeheersingsmaatregelen op regionaal niveau. De verbinding tussen de nationale en de regionale risicobeoordelingswereld moet daarom worden versterkt.
Regionale impactanalyse
Het onderzoek richtte zich op zeven crisistypen die in potentie bovenregionaal van karakter zijn: overstromingen, aardbevingen, stralingsincidenten, grootschalige stroomuitval, infectieziekten, cybercrises en terrorisme. Gebeurtenissen die complex en dynamisch van karakter zijn, die mogelijk grote cascade-effecten op andere terreinen hebben en waarbij actoren in de algemene en functionele kolom nauw moeten samenwerken om de impact van zo’n crisis op de samenleving te beperken. Dat de samenwerking bij risicobeheersing tussen het nationale level en de veiligheidsregio’s niet vanzelfsprekend soepel verloopt, is volgens projectleider Renee Linck mede een gevolg van de reikwijdte van de Wet veiligheidsregio’s. Renee Linck: “De wet regelt wel de samenwerking, verantwoordelijkheden en gezagsverhoudingen bij de crisisbeheersing, maar zegt vrijwel niets over de rolverdeling bij de risicobeoordeling aan de voorkant. Het gevolg is dat de risicobeoordeling van dit soort crisistypen op 26 plekken in Nederland geschiedt. Idealiter zouden de kennisinstituten een praktische vertaling maken van de analyse op nationaal niveau, zodat de veiligheidsregio’s zich alleen nog hoeven te concentreren op het maken van een regionale impactanalyse en het sluiten van regionale partnerschappen met functionele spelers. De impactanalyse is nadrukkelijk een rol voor de veiligheidsregio’s zelf, want zij kennen hun werkgebied, de inwoners, en de kwetsbaarheden die de impact van een crisis bepalen, zoals de kans op domino-effecten naar andere sectoren.”
Netwerken en regie
Bij die vertaling zouden een landelijk kennisplatform en bovenregionale expertisenetwerken volgens Renee Linck een belangrijke rol kunnen spelen. Clusters van regio’s waarin veel kennis en expertise over bepaalde crisistypen aanwezig is, kunnen als aanspreekpunt fungeren en de samenwerking tussen de algemene kolom en de functionele kolom rondom dat ene thema bevorderen. Daarnaast zouden in een landelijk platform van kennisinstituten, sectoren, vakdepartementen en veiligheidsregio’s gezamenlijke afspraken kunnen worden gemaakt over de gezamenlijke aanpak, onder meer met betrekking tot risico- en crisiscommunicatie. In dat ‘interdisciplinair’ platform krijgt de samenhang tussen verschillende crisistypen en domino-effecten nadrukkelijk aandacht. Daar kunnen dan ook goede afspraken worden gemaakt over de informatievoorziening richting veiligheidsregio’s. Welke concrete informatie heeft een veiligheidsregio nodig om bijvoorbeeld de impact van cascade-effecten van uitval van de stroomvoorziening op de telecom en ICT te beoordelen en welke afspraken kan je maken met bedrijven zodat vertrouwelijkheid van hun informatie geborgd is?
De aanbevelingen in het rapport bepleiten een minder vrijblijvende samenwerking tussen de functionele en algemene kolom en een steviger verbinding tussen de veiligheidsregio’s en het nationale niveau.
“De RDVR herkent de knelpunten die wij in het onderzoek beschrijven en heeft het rapport aangeboden aan het ministerie van Veiligheid en Justitie. Ik verwacht dan ook dat de raad en het ministerie met elkaar in gesprek zullen gaan over de wijze waarop de samenhang in risicobeheersingsactiviteiten rondom deze crisistypen kan worden versterkt.”
Download hieronder de volgende rapporten
