Het Veiligheidsberaad, het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de Brandweerkamer gaan gezamenlijk onderzoeken op welke wijze de brandweerorganisatie opnieuw kan worden vormgegeven, op zo’n manier dat er nadrukkelijk en fundamenteel verschil is tussen vrijwilligers en beroepskrachten. Aanleiding hiervoor is het resultaat van eerder onderzoek naar de rechtspositie van brandweervrijwilligers: hieruit is gebleken dat, op grond van de Europese richtlijn voor deeltijdwerk, de huidige inrichting en werkwijze ten aanzien van vrijwilligheid bij de brandweer binnen het bestaande juridische kader niet behouden kan blijven. De reden hiervan is dat werkzaamheden en aanstellingseisen van beroepskrachten en vrijwilligers gelijk zijn, zodat brandweervrijwilligers op grond van het gelijkheidsbeginsel door hun werkgevers – de veiligheidsregio’s – feitelijk als deeltijdwerkers beschouwd zouden moeten worden. Dit besprak het Veiligheidsberaad tijdens de vergadering van 14 juni.
Het resultaat van het onderzoek waar nu toe is besloten, komt op de agenda van het overleg tussen het Veiligheidsberaad en de minister van JenV op 9 december 2019. Voor het onderzoek wordt een denktank ingericht die bestaat uit twee vertegenwoordigers van het ministerie van JenV, twee vertegenwoordigers vanuit de professie (namens de Raad Directeuren Veiligheidsregio en de Raad van Brandweercommandanten), twee ambtelijk vertegenwoordigers van de Brandweerkamer, en de algemeen directeur van het Instituut Fysieke Veiligheid. Onder leiding van prof. mr. Verburg – die de rechtspositie van de brandweervrijwilligers onderzocht – vindt de toetsing plaats van de aangedragen oplossingen aan de juridische kaders. Indien nodig, kunnen de leden van de denktank vraagstukken uitzetten binnen hun eigen organisatie of achterban.
De minister van JenV heeft aangegeven zich verantwoordelijk te voelen en is daarom actief betrokken vanuit zijn systeemverantwoordelijkheid. Het Veiligheidsberaad wordt in dit onderzoek vertegenwoordigd door portefeuillehouder Brandweer Wouter Kolff en vanuit de Brandweerkamer is voorzitter Paul Depla betrokken. Het Veiligheidsberaad, het ministerie van JenV en de Brandweerkamer hebben met dit onderzoek twee doelen voor ogen. Ten eerste: bepalen hoe fundamenteel onderscheid in de aard van het werk, de opleidingsvereisten en de arbeidsomstandigheden kan worden aangebracht tussen beroeps en vrijwilligers (of tussen ‘typen’ vrijwilligers), zodanig dat er geen spanning meer is met de geldende regelgeving en er toch kan worden voldaan aan geldende kwaliteitseisen voor te leveren brandweerzorg. Ten tweede: op hoofdlijnen in kaart brengen wat de consequenties zijn van de voorgestelde denkrichting, waarbij kan worden gedacht aan zaken als kwalificatie-eisen, kwaliteit en continuïteit van de brandweerzorg (waaronder opkomsttijden), veiligheid van brandweerpersoneel, overzichtelijkheid van het stelsel, financiële consequenties, arbeidsvoorwaardenbeleid en perceptie van de samenleving. Daarnaast gaat de minister ook onderzoek verrichten naar en zo mogelijk pleiten voor een uitzonderingspositie voor het huidige systeem in Europees verband.
Onderzoek rechtspositie brandweervrijwilligers
In maart van dit jaar hebben de minister van JenV en het Veiligheidsberaad ingestemd met een gezamenlijke opdracht voor vervolgonderzoeken naar de rechtspositie van brandweervrijwilligers. In dit kader hebben de minister van JenV en de Brandweerkamer gezamenlijk opdracht gegeven aan prof. mr. L.G. Verburg, hoogleraar arbeidsrecht Radbouduniversiteit, voor aanvullend onderzoek om te kunnen bepalen wat de juridische mogelijkheden tot behoud van de huidige vormen van vrijwilligheid zijn. Verburg stelt dat er geen mogelijkheid is om binnen het bestaande juridische kader de huidige inrichting en werkwijze ten aanzien van vrijwilligheid bij de brandweer te behouden of om af te wijken van de Deeltijdrichtlijn via een objectieve rechtvaardiging. Onderdeel van de besluitvorming door het Veiligheidsberaad en de minister van JenV in maart was om – als het resultaat van de opdracht aan Verburg daar aanleiding toe geeft – de mogelijkheden in beeld te brengen om de personele capaciteit bij de brandweer zo te differentiëren en vorm te geven dat geen sprake is van spanning met de geldende regelgeving.
